Problemy z koncentracją to temat, który od kilkunastu lat jest coraz częściej poruszany i nagłaśniany. Warto zastanowić się dlaczego tak jest i czy rzeczywiście skala zjawiska jest tak duża. Dorośli, rodzice często zbyt pochopnie określają w ten sposób problem ze skupieniem u dzieci.
Koncentracja to zjawisko polegające na skupieniu, ześrodkowaniu uwagi, skierowaniu jej na określoną myśl, przedmiot, zagadnienie, wydarzenie, sytuację czy zjawisko i utrzymywaniu w czasie. Koncentracja uwagi może nastąpić pod wpływem świadomego działania człowieka, który w konkretnej chwili chcąc rozwiązać problem, wykonać dokładnie powierzoną pracę, zrozumieć określone zagadnienie itp., świadomie kieruje i intensyfikuje swoją uwagę na wybrany przez siebie obiekt, myśli itp. Koncentracja uwagi może również następować samoistnie, bez wyraźnej, uświadomionej woli człowieka, podczas percepcji określonego zjawiska lub prowadzenia określonego działania.
Problemy w koncentracji dorośli, rodzice zaczynają dostrzegać przeważnie w czasie, gdy dziecko wkracza na ścieżkę edukacji (przedszkole, szkoła). Warto pamiętać, że rozpraszanie się, dezorientowanie a nawet trudność w skupieniu uwagi są typowe dla większości dzieci i niekoniecznie muszą być powodem do obaw. Koncentracja to umiejętność skupienia uwagi na określonym zadaniu czy obiekcie. Małe dzieci mają prawo nie reagować na to, co się do nich mówi, jeśli są zajęte czymś innym. Mają prawo porzucać wykonywane zadanie po chwili i nie skupiać się na czymś dłużej. To normalne, że dziecko jest ruchliwe, rozkojarzone i ciągle trzeba mu coś przypominać. Uwaga dziecka to bowiem rzecz bardzo nietrwała, na którą wpływa szereg bodźców. Podświadomie maluch zawsze będzie wybierał to, co w danym momencie jest dla niego atrakcyjniejsze (silniejsze bodźcowo) niż to, czego się od niego akurat oczekuje. Ta cecha jednak powinna charakteryzować tylko te najmłodsze dzieci – do 5. roku życia. Z wiekiem koncentracja dziecka staje się coraz lepsza. Pamiętajmy, iż dziecko:
- 2-3 letnie może skoncentrować uwagę na 5-10 min.
- 5-6 letnie na 15-20 min.
- 7-8 letnie na 25-30 min.
Kształtowanie prawidłowej (optymalnej) koncentracji odbywa się już od pierwszych miesięcy życia i uwarunkowane jest wieloma czynnikami, zarówno wewnętrznymi jak i zewnętrznymi. Warto przyjrzeć się otoczeniu dziecka oraz jak spędza ono większość czasu, czy warunki zewnętrzne nie pomagają mu przypadkiem w rozpraszaniu uwagi.
Zbyt wiele czasu przed telewizorem, lub telewizor włączony w tle, mogą utrudniać docieranie informacji z zewnątrz do dziecka. Na temat negatywnego wpływu urządzeń elektronicznych na rozwój dziecka powstało wiele badań i publikacji. Jednogłośnie mówią one, że urządzenia typu smartfon, tablet, telewizor przyczyniają się do powstawania zaburzeń uwagi. Nie oznacza to jednak, że rodzic ma zupełnie odciąć dziecko od elektroniki. Warto zastanowić się jednak nad taką organizacją dnia dziecka, by korzystało z urządzeń w minimalnej ilości.
Kolejnym ważnym aspektem jest https://www.mjakmama24.pl/dziecko/rozwoj-dziecka/jak-zabawa-wplywa-na-rozwoj-dziecka-w-pierwszych-12-miesiacach-zycia,559_9463.html o „zabawa dziecka”zabawa dziecka. Jeśli jest ono otoczone ogromną ilością zabawek, to przeważnie nie potrafi się nimi bawić. Otacza się ono przedmiotami i jest mu trudno coś wybrać. Bierze raz jedną, raz drugą rzecz do ręki, ale nie ma zabawy, odgrywania ról. Im mniej zabawek w zasięgu wzroku dziecka, tym większy wysiłek musi ono włożyć w zaplanowanie zabawy, zmuszając tym samym szare komórki do pracy.
Warto zadbać o wygląd otoczenia, w jakim dziecko przebywa. Jaskrawe ściany, obwieszone plakatami, obrazkami i innymi gadżetami niekoniecznie sprzyjają koncentracji. Pokój dziecięcy powinien być odpowiednio oświetlony, by nie wymagał doświetlenia ostrym, zimnym światłem. Bardzo często wprowadzenie zmian w powyższych zakresach wyraźnie wpływa na poprawę koncentracji dziecka.
„W zdrowym ciele, zdrowy duch”- ta maksyma ma odniesienie również w przypadku koncentracji uwagi. Braki w witaminach i minerałach, nieodpowiednia dieta, brak aktywności fizycznej w negatywny sposób wpływa na umiejętność skupiania się naszych dzieci.
Najlepszym treningiem koncentracji jest odpowiednio dobrana zabawa. Mogą to być:
- separatory (dopasowywanie kształtów klocków do otworów)
- szukanie takich samych elementów
- puzzle
- łamigłówki, labirynty, szukanie różnic
- memory
- gry planszowe, karciane, warcaby, szachy
- zabawy słowne (pytania do obrazów, wymienianie określonych elementów, cech)
- wymyślanie historyjek, zagadki
Źródła:
Ilg Frances L., Bates Ames Louise, Baker Sidney M. Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy, Gdańsk, 2015;
Janiszewska B., Wspomaganie koncentracji i nie tylko. Ćwiczenia i zabawy dla dzieci od 4 do 9 lat, Warszawa 2007;
red. Sterlau J. Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2., Gdańsk 2004,
Weyhreter H., Trudności z koncentracją uwagi, Warszawa 2004.